ریواس – گیاهان دارویی و خواص آنها – قسمت دوم

گیاهان دارویی و خواص آنها

قسمت دوم

ریواس

خواص درمانی ریواس

گیاه ریواس از گذشته دور تا به امروز بعنوان گیاه خوراکی.و دارویی از کاربردهای فراوانی برخوردار بوده است. این گیاه علفی است که در فصل بهار و اوایل تابستان میروید. به ساقه زیر زمینی این گیاه راوند میگویند. ریواس از تیره هفت‌بندان یا ترشک است. این گیاه به صورت طبیعی رشد می‌کند.و در مناطقی که گل لاله وجود دارد.این گیاه نیز رشد می‌کند. گیاهان دارویی. مزاج شناسی و طبایع. طب گیاهی. طب مکمل

قسمت‌های مورد استفاده گیاه ریواس دمبرگ آن است. همچنین ریشه و میوه آن نیز مصرف دارویی دارد. بخش خوراکی ریواس همان ساقه‌های گل دهنده گیاه است.که همزمان با باز شدن گلها به مصرف می‌رسند.و ساقه‌ها در این مرحله ترد و تازه بوده.و توسط روستاییان جمع آوری و وارد بازار می‌گردند. 

خام خواری ریواس متداول‌ترین نوع مصرف

خام خواری ریواس متداول‌ترین نوع مصرف این گیاه معجزه‌گر است. برای آماده شدن.، ابتدا پوسته نازک روی ساقه را همانند.کندن پوست موز جدا کرده.بعد از کندن پوسته نازک آن را تکه تکه کرده.و آن را به همان صورت یا با شکر یا نمک می‌خورند. به عنوان نمونه در بانه آن را با نمک و در سنندج با شکر مصرف می‌کنند. از ساقه‌های آن در تهیه انواع خورشت‌ها ، کمپوت.، مربا و شربت استفاده‌های فراوان می‌شود. گیاهان دارویی و طب گیاهی. طب مکمل

نام اصلی آن ریواچ است.و ریواس و رواش از آن ریشه می‌گیرد. در فلات شرقی ایران.، فارسی ‌زبانان آن را به نام رواش و ریواچ می‌شناسند. امروزه در ادبیات کتابی آن را ریواس می‌گویند. در افغانستان به آن چوکری هم می‌گویند.

قسمت ‌های گیاه ریواس ، ویژگی و خواص آنها

ریشه: این گیاه دارای یک ریشه معمولی است که یک تا دو متر در خاک رشد می‌کند. ریشه آن در برابر سرما و یخبندان مقاوم است. مزاج.

 ساقه: این گیاه دارای دو نوع ساقه است. یکی ساقه زیرزمینی که به آن ریزوم می‌گویند. ریزوم پس از رشد ، گوشتی و چوبی می‌شود که از جوانه‌های آن ، ساقه‌های هوایی و برگهای پهن بوجود می‌آید. نوع دوم ساقه در ریواس ساقه‌های هوایی است که تا حدود یک متر نیز رشد می‌کند.

 برگ: ریواس دارای برگهایی است که از جوانه جانبی ریزومها بوجود می‌آیند. برگ‌ها دارای پهنک نسبتاً پهن هستند و دمبرگ ریواس که بخش خوراکی آن را تشکیل می‌دهد ، گوشتی بوده و طول آن به بیش از نیم متر می‌رسد.

 گل: به تعداد زیاد و به صورت خوشه در انتهای ساقه اصلی ایجاد می‌گردد. گلهای آن به رنگ سبز هستند.و در اثر تلقیح بذر را تشکیل می‌دهند. گیاهان دارویی

ریواس یک گیاه فصل خنک چند ساله است.که مقاوم به سرما و خشکی می‌باشد. بنابراین قادر است دماهای پایین را تحمل کند. ساقه این گیاه صورتی رنگ است و به کرفس شباهت دارد. برگ‌های آن نیز در دمای پایین صورتی و قرمز رنگ می‌شود و در دمای بالای ۳۰ درجه سانتی‌گراد سبز تیره باقی می‌مانند. محل رویش آن در ایران دامنه بینالود ، کوهستان‌های آذربایجان و کردستان ، کهگیلویه و بویراحمد ، بلندی‌های البرز در شمال تهران ، خراسان رضوی ، کوه‌های روستای رباط ترک (دلیجان) و قلعه تخت کوه و نیشابور است. طب مکمل

محصولات آن از طوقه ، مرکب از ریزوم‌های گوشتی و جوانه‌ها تولید می‌شوند. پس از یک فصل رویشی ، طوقه‌های ریواس ، به خواب می‌روند.

این گیاه معجزه گر ، طبیعت سرد دارد.و دارای ویتامین‌ها و املاح معدنی گوناگونی است. برای تمامی اعضای بدن ، ماده‌ غذایی بسیار ممتازی شمرده می‌شود.و اثر شگفت انگیز و معجزه آسایی دارد. قابض است.و برای تقویت معده و کبد مفید می‌باشد. خوردن ریواس برای بیماران تب‌دار و بی اشتها مفید بوده و یرقان ، وسواس ، سستی را درمان می‌نماید. در این گونه موارد می‌توان ۱۰۰ گرم از آب ریواس یا رب ریواس را میل کرد. صفرا و دل به هم خوردگی را رفع می‌کند و برای حصبه و اسهال گرم صفراوی مفید بوده و کرم کُش است. طب گیاهی

ریواس دارای ویتامین‌های  A و  C فراوان و املاح معدنی زیاد نظیر پتاسیم و کلسیم می‌باشد. از طرفی ریواس دارای فیبر فراوان و در مقابل ، کمترین میزان چربی است. بنابراین از ارزش غذایی زیادی برخوردار است. ریواس ملین و اشتها آور است و برای افزایش اشتها و یبوست مفید می‌باشد. درمان طب سنتی با گیاهان دارویی

ریواس ، مقوی قلب و اعصاب بوده و برای درمان بواسیر مفید است. ریواس به عنوان فعال کننده‌ عملکرد دستگاه گوارش و محرک ترشح کبد شناخته شده است. نخستین کارکرد آن در دهان این است که با تحریک پرزهای چشایی به واسطه‌ مزه‌های ترش ، شیرین و تلخ ، موجبات خوشبویی دهان را فراهم می‌نماید. علاوه بر این به تنظیم چربی در روده و کبد کمک می‌نماید.

ریواس خاصیت مسهلی ، ضد التهابی و متعادل کننده‌ عملکرد روده‌ها (درمان یبوست و اسهال) را داشته و در درمان یرقان ، خونریزی معده و روده‌ای ، اختلال قاعدگی ، ورم ملتحمه‌ چشم ، جراحات ناشی از ضربات و صدمات جسمانی ، زخم‌های چرکی و سطحی ، سوختگی‌های حاصل از حرارت کاربرد دارد. خواص درمانی گیاهان دارویی

به طور کلی خواص ریواس در زیر شرح داده شده است

 ۱. کسانی که ناراحتی کلیه دارند از مصرف زیاد آن خودداری کنند.

۲. برای روشن شدن مو ۵۰ گرم ریواس را در یک لیتر آب به مدت ۳۰ دقیقه بجوشانید. سپس صاف کنید موها را چندین بار خیس کنید.

۳. برای از بین بردن کک مک و جوش‎های چرکی و از بین بردن جای جوش ریواس له شده را با کمی سرکه مخلوط کرده و به ‎صورت ماسک روی صورت بگذارید. اگر فوراً احساس سوزش کردید بشویید.

۴. برای کسانی که بیماری قند دارند دم‎کرده برگ ریواس مفید است. طب مکمل

۵. شربت ریواس شادی‎ بخش ، مقوی معده و روده‎ها می‎باشد.

۶. کسانی که می‎خواهند کبدشان را پاک کنند ، قبل از غذا ریواس بخورند. مزاج شناسی

۷. اشتها‎آور است.و برطرف کننده صفرا است.

۸. ریواس خستگی و خماری را برطرف می‎کند.

۹. مداومت در خوردن آن باعث پاکی خون می‎شود.

۱۰. کم کننده شهوت است. 

ریواس خواص منحصر به فرد و بسیار زیادی دارد که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم:

• مقوی قلب و اعصاب است.

• با تحریک ترشح نمک های صفراوی از کبد ، باعث تنظیم جذب چربی از روده می‌شود. طب مکمل

• باعث کاهش خونریزی از معده و روده می شود.

• به رفع اختلالات قاعدگی کمک می‌کند.

• ورم ملتحمه چشم را کاهش می‌دهد.

• به ترمیم جراحات ، زخم‌های چرکی سطحی و سوختگی ‌های پوستی کمک می کند.

• مسرت‌ بخش است و باعث رفع افسردگی می ‌شود.

• لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین کرده و قند خون را کاهش می ‌دهد.

• کاهنده چربی و کلسترول خون است و از ایجاد لخته در رگ‌ها جلوگیری می ‌کند.

• مصرف مداوم آن باعث تصفیه خون و رفع جوش و دمل می ‌شود.

• کاهنده شهوت است. طب مکمل

• زخم‌های دهان را درمان می ‌کند.

• سرگیجه و وزوز گوش را کاهش می ‌دهد.

• فیبر و پتاسیم موجود در آن سوخت و ساز بدن را بالا می ‌برد و باعث کاهش وزن می ‌شود.

• اسید معده را متعادل می ‌کند.

• برطرف کننده استرس ، ترس و وسواس است.

• مقوی ملین و کرم کش است

• لوز المعده را وادار به ترشح انسولین کرده و قند خون را کم میکند.

• برای بی اشتهایی ، درد معده و بیماری های کبدی نافع است.

• باعث تقویت معده و روده شده و تنظیم کننده ترشحات و حرکات معده است.

• سستی و خماری را بر طرف میکند و مسرت بخش است.

• برای امراض وبایی و اسهال مفید است.

• چکاندن آب تازه ریواس در چشم سبب تقویت بینایی.و از بین رفتن لکه های سفید چشم میگردد.

• ترکیب آن با آبلیمو و مالیدن آن به صورت.باعث از بین رفتن جوش و لک میشود.

• برای تقویت موی سر نافع است.

• اگر با حنا مخلوط شود رنگ مو را شرابی میکند. مزاج شناسی و طبایع

• جوشانده برگ های این گیاه باعث تمیزی ظروف آلومینیومی میشود. مزاج سرد

ارزش تغذیه‌ای ریواس

انرژی ۲۹ کیلوکالری

چربی ۲/۰ گرم

پروتئین ۸/۰ گرم

کربوهیدرات ۷ گرم

کلسیم ۲۶۶ میلی‌گرم

سدیم ۵ میلی‌گرم

پتاسیم ۱۴۸ میلی‌گرم

ویتامین ث ۷ میلی‌گرم

ویتامین آ ۱۰۰ تا ۳۰۰ واحد

دستورات درمان با استفاده از ریواس

ریشه ریواس را خشک کرده و به‎صورت پودر درآورده و در موارد ذیل می‎توان از آن استفاده کرد: طب گیاهی

الف) برای بازشدن عادت ماهانه.

ب) زیادی صفرا و گرفتگی و کیسه صفرا را باز می‎کند. مزاج شناسی

پ) از گرفتگی طحال و امعاد جلوگیری می‎کند.

ت) بادشکن می‎باشد.

ث) درد کلیه و مثانه و رحم را تسکین می‎دهد. طب گیاهی

ج) برای درمان یرقان مفید است. طب گیاهی

چ) اسهال خونی را درمان می‎کند.

ح) گرد ریشه ریواس را با لعاب به دانه به‎صورت حبّ درآورده.زیر زبان گذاشته زیادی صفرا با سرفه‎های کهنه را درمان می‎کند.

خ) از ترکیب فوق جهت درد شقیقه و سرگیجه می‎توان.استفاده کرد.

• برای درمان کم‎ خونی ، از ریشه خشک شده ریواس.یا شربت آن همراه با غذا استفاده کنید.

• برای رفع درد ، ناراحتی ، گاز و نفخ معده ۱۵ گرم پودر ریشه ریواس را برای ۲۰ دقیقه در ۳۰۰ سی‎سی آب جوش دم کنید و قبل از غذا یک استکان از آن بنوشید.

• برای استحکام استخوان‌ها ، ریشه ریواس را همراه با عرق مرزه در روغن کنجد بجوشانید و بعد از ولرم شدن آن را روی بدن ماساژ دهید.

• برای بیماری برص ریشه ریواس را به‎صورت پودر درآورده با عسل مخلوط کنید.و در محل بمالید.

• برای درمان آبله ، پیوره و دندان درد ، ساقه ریواس را بجوشانید.و به ‎صورت ضماد روی محل قرار دهید. همچنین می‌توانید خود ریواس را بجوید.

• برای درمان سرفه‌های کهنه و زیادی صفرا گرد ریشه ریواس را با لعاب به دانه ، به‎صورت حبّ درآورده و زیر زبان قرار دهید.

• برای درمان سیاتیک ۳۰ گرم ریشه ریواس ، ۳۰ گرم پرسیاوشان در یک لیتر آب جوشانده روزی ۳ استکان میل شود. مزاج

• برای درمان کم‎خونی ریشه خشک ریواس را کوبیده کمی همراه غذا بخورید. یا این که از شربت آن استفاده کنید.

• برای تقویت بینایی نصف استکان آب ریواس بخورید. اگر آب ریواس ضدعفونی کرده و آن را به چشم بمالید بسیار نافع است.

• کسانی که می‎خواهند اعتیادشان را ترک کنند دارچین و ریشه ریواس به مقدار مساوی مخلوط کرده روزی ۲ گرم به مدت ۷ روز بخورند. مزاج شناسی

• برای درمان درد ، ناراحتی و ترشی ، گاز و نفخ معده ۱۵ گرم پودر ریشه ریواس در ۳۰۰ سی‎سی آب جوش به مدّت ۲۰ دقیقه دم‎کرده و قبل از غذا یک استکان بنوشید.

• کسانی که وسواس دارند از ریواس یا شربت ریواس استفاده کنند مخصوصاً رب ریواس چون رب آن برطرف کننده وحشت و بیماری‎های عصبی است.

• برای استحکام استخوان‎ها ریشه ریواس را در روغن کنجد و یا با عرق مرزه جوشانده سپس ماساژ دهید.

مضرات ریواس – موارد احتیاط

از آنجایی که ریواس دارای مقدار زیادی اکسالیک اسید است.(۴۶۰ میلی گرم در هر ۱۰۰ گرم) ، زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند.باعث آسیب به دستگاه گوارش و کلیه‌ها و جلوگیری از جذب کلسیم و منیزیم شود. بنابراین خطر پوکی استخوان را بالا می‌برد. افراد بالغ در روز مجاز به مصرف ۱۰ گرم اکسالیک اسید.و کودکان مجاز به مصرف ۳ تا ۴ گرم از این ماده هستند. البته این میزان اکسالیک اسید از چند کیلوگرم ریواس به دست می‌آید. مزاج شناسی و طبع ها. طب مکمل

بنابراین مصرف متعادل این گیاه نه تنها خطری ندارد.بلکه خواص بسیار زیادی را هم به بدن می‌رساند. اما مبتلایان به سنگ کلیه ، ناراحتی‌های مثانه ، درد سینه و سرفه بهتر است.قبل از خوردن ریواس با پزشک خود مشورت داشته باشند. طب گیاهی
مصرف ریواس توسط مادران شیرده نیز ممکن است باعث ایجاد اسهال در نوزادان شود. مبتلایان به نارسایی‌های قلبی هم نباید در خوردن آن زیاده‌روی کنند زیرا حاوی مقادیر قابل توجهی سدیم است.و باعث افزایش احتباس آب در بدن می‌شود. برگ‎ ریواس نیز بهتر است به صورت خوراکی استفاده نشود.زیرا حاوی ترکیبات سمی برای بدن است. گیاهان دارویی. مزاج شناسی

این گیاه تا یکی دو روز در یخچال قابل نگهداری است. برای نگهداری طولانی تر آن.، پس از بریدن ساقه‌ها ، آن را منجمد می‌کنند. اگر ساقه‌های ریواس به طور خام مصرف شود.، به شدت ترش خواهد بود. به‌طور معمول آن را با شکر یا عسل می‌پزند.یا در کیک‌ها مورد استفاده واقع می‌شود. همچنین به تنهایی یا همراه با توت فرنگی در تهیه ژله.و مرباها به کار می‌رود. چاشنی‌هایی که با آن مصرف می‌شوند.، عبارتند از لیمو ، دارچین و زنجبیل. مزاج

گیاهان دارویی و طب گیاهی. طب مکمل